ආණ්ඩුව මගින් Low Floor බස් රථ 100ක් මිලදී ගැනීම සඳහා කැඳවා ඇති ටෙන්ඩරය සම්බන්ධයෙන් විපක්ෂ මන්ත්‍රීවරයෙකු පාර්ලිමේන්තුවේදී සිදු කළ ප්‍රකාශයක් මේ වනවිට සමාජ මාධ්‍ය තුළ දැඩි කතාබහට ලක්ව තිබේ. බොහෝ පිරිසක් චෝදනා කරන්නේ, සැප පහසු ප්‍රවාහන සේවා ලබා දීම වැළැක්වීමට මෙම ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලියට යටි උගුලක් අටවා ඇති බවයි.
සමගි ජන බලවේගයේ මන්ත්‍රීවරයෙකු වන ප්‍රසාද් සිරිවර්ධන මහතා පාර්ලිමේන්තුවේදී මෙම කරුණු අනාවරණය කර ඇති අතර, එහි ප්‍රධාන ගැටලුව වී ඇත්තේ ටෙන්ඩර් කොන්දේසියකට අනුව, දේශීය බස් රථ එකලස් කරන්නන් ඉවත් කර ආනයනික බස් රථ සඳහා වාසි සැලසීමක් සිදුවන බවට ඇති සැකයයි.
බිලියන 6ක ‘Turnover’ කොන්දේසිය
මෙම ටෙන්ඩරය සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් තරඟ වදින දේශීය සමාගම් දෙක වන්නේ ලේලන්ඩ් (Ashok Leyland) බස් රථ දේශීයව එකලස් කරන ලංකා ඇෂෝක් ලේලන්ඩ් (Lanka Ashok Leyland PLC) සමාගම සහ ටාටා (TATA) බස් රථ ආනයනය කරන ඩීමෝ (DIMO PLC) සමාගමයි.
ටෙන්ඩර් කොන්දේසිය අනුව, අදාළ සමාගම විසින් පසුගිය වසර පහෙන් අවම වශයෙන් වසර තුනකදීවත් රුපියල් බිලියන 6කට වඩා වැඩි වාර්ෂික ආදායමක් (Turnover) පෙන්වා තිබිය යුතු බවට සඳහන් වේ.
- ලංකා ඇෂෝක් ලේලන්ඩ් සමාගම වසර දෙකකදී මෙම සීමාව ඉක්මවා ඇතත්, එක් වසරකදී ආදායම බිලියන 5.4ක් තරම් අඩු අගයක් ගෙන ඇත.
- ඩීමෝ සමාගම ටාටා හැර වෙනත් සන්නාම රැසක වාහන ආනයනය කරන බැවින්, ඔවුන්ගේ වාර්ෂික ආදායම බිලියන 40-50ක් වැනි ඉහළ අගයක් ගනී.
මේ නිසා, ඇෂෝක් ලේලන්ඩ් සමාගම හිතාමතාම ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලියෙන් ඉවත් කිරීමට මෙම කොන්දේසිය යොදා ඇති බවට දැඩි සැකයක් මතුව ඇත.
කොටස් වෙළෙඳපොළ හැසිරීමෙන් පුරෝකථනයක්
සාමාන්‍යයෙන් විශාල බස් ඇණවුමකදී සමාගමක වාර්ෂික ආදායමට වඩා වැඩ කරන ප්‍රාග්ධනය (Working Capital) යහපත්ද යන්න වැදගත් වුවද, මෙම අවස්ථාවේදී ආදායම් සීමාවට වැඩි අවධානයක් යොමු වී ඇත.
මෙම ටෙන්ඩර් කොන්දේසි නිසා කොටස් වෙළෙඳපොළේ කොටස් මිල හැසිරුණු ආකාරය ද සැකයට තුඩු දෙයි:
- කොන්දේසි එන්නට පෙර, ටෙන්ඩරය ඇෂෝක් ලේලන්ඩ් සමාගමට හිමිවනු ඇතැයි ආයෝජකයෝ අපේක්ෂා කළ බැවින්, එම කොටස් මිල ඉහළ යමින් පැවතිණි.
- ටෙන්ඩර් කොන්දේසි ප්‍රකාශයට පත් කළ පසු, ඩීමෝ සමාගමේ කොටස් මිල සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යන්නට පටන් ගත් අතර, අද දින (ඔක්තෝබර් 09) අසාමාන්‍ය ලෙස 49% කින් ඉහළ යෑමක් වාර්තා විය. (ඩීමෝ හි ප්‍රධාන කොටස් හිමියන් වන්නේ ධම්මික පෙරේරා මහතාගේ හේලීස් සමාගම සහ එහි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයාගේ පවුලේ සාමාජිකයින්ය.)
මෙම අසාමාන්‍ය කොටස් වෙළෙඳපොළ හැසිරීම සහ රුපියල් බිලියන 6ක ‘ආදායම්’ කොන්දේසිය අතර සම්බන්ධයක් ඇත්දැයි සැක පහළ කරන විචාරකයෝ, මෙම ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලිය පිළිබඳව වහාම පරීක්ෂණයක් පැවැත්විය යුතු බවට ඉල්ලීම් කරති.
ලංකා ඇෂෝක් ලේලන්ඩ් සමාගමට ඉන්දියාවේ මවු සමාගම සමඟ එක්ව ඒකාබද්ධ ව්‍යාපෘතියක් ලෙස ටෙන්ඩරයට ඉදිරිපත් වීමේ නෛතික හැකියාවක් තිබුණද, මෙම කොන්දේසිය හිතාමතාම දේශීය එකලස්කරුවන් ඉවත් කිරීමට යොදා ගත් උපක්‍රමයක් දැයි විපක්ෂය ප්‍රශ්න කරයි.
